Encyklopedia Prawdziwej Żywności | Proso

Proso - nie jest tylko dla ptaków! Jak to się stało, że roślina o starożytnym rodowodzie stała się w Stanach Zjednoczonych synonimem pokarmu dla ptaków? I jak to się stało, że roślina niegdyś czczona przez Chińczyków popadła w kulinarną nieobecność? Ogólne spożycie prosa na świecie spada, wypierane przez uprzemysłowioną pszenicę i kukurydzę, ale dzięki odporności prosa na suszę w czasach zmieniającego się klimatu jest to zboże, które czeka na ponowne odkrycie.

Pod pojęciem prosa kryje się około 20 gatunków traw zbożowych z rodziny wiechlinowatych (Poaceae), których nasiona zbiera się na ziarno. Do różnych gatunków należą proso perłowe (Pennisetum glaucum) i palczaste (Eleusine coracana). Proso rózgowe (Setaria italica) i proso rózgowe (Panicum miliaceum) są często uprawiane na ziarno dla ptaków i paszę dla zwierząt.

Historia prosa, jako jednego z najstarszych udomowionych zbóż, sięga czasów neolitu. W Biblii proso jest wymieniane jako jedno z ziaren używanych do wypieku chleba. W starożytnych Chinach proso było jednym z pięciu świętych ziaren, a Chińczycy wierzyli, że zostało przyniesione z niebios przez Houji, czyli "Pana Prosa", bohatera kulturowego, którego czczono jako przodka założyciela rolnictwa. Choć Chiny kojarzą się nam z ryżem, proso mogło być zbożem wybieranym już w czasach starożytnych.

W Europie historia prosa jest podobna do historii innych zbóż. Niegdyś ważny element codziennej diety w czasach Imperium Rzymskiego i średniowiecza, stało się synonimem biedoty i wypadło z łask. Nie pomogło też jego wykorzystanie jako paszy dla zwierząt.

Z tego powodu proso ma w Stanach Zjednoczonych pewien problem z wizerunkiem. Widzieliście proso w lokalnym sklepie zoologicznym, ale może nie w supermarkecie. W Stanach Zjednoczonych zboże to jest uprawiane głównie jako pasza dla zwierząt, natomiast w wielu częściach rozwijającego się świata, zwłaszcza w Afryce, stanowi podstawę diety oraz główne źródło białka i energii. Do dziś proso zajmuje szóste miejsce na świecie wśród najważniejszych zbóż, po kukurydzy, ryżu, pszenicy, jęczmieniu i sorgo.

<

Zabawne fakty o prosie:

• Najczęściej uprawianą odmianą prosa jest proso perłowe, którego nasiona wyrastają w łodygach przypominających ogon. Inne gatunki tego zboża, określane mianem prosa mniejszego, to proso palcowe, lisie ogony i barnyard (Echinochloa utilis). W Indiach proso palczaste znane jest pod nazwą ragi, z którego wytwarza się mąkę używaną do wypieku dosa i roti.
• Chociaż sorgo i teff (trawa pochodząca z Etiopii) są często zaliczane do tej samej kategorii co proso, są to odrębne zboża.
• Z łusek nasion prosa można zrobić nadzienie do ekologicznych poduszek.
• W macedońskim folklorze, jeśli podejrzewa się, że niedawno zmarły mieszkaniec wsi jest wampirem, należy najpierw odkopać zwłoki, sparzyć je wrzątkiem i wbić gwóźdź w pępek. Gdy ciało znajdzie się z powrotem w grobie, rozrzuć wokół nasiona prosa. Ożywione zwłoki będą "tracić czas na zbieranie ziaren prosa i w ten sposób zostaną wyprzedzone przez świt".

Naco zwracać uwagę, kupując proso

Proso, znane ze swoich małych, okrągłych ziaren, występuje w odmianach białej, żółtej i czerwonej. Pełnoziarniste proso perłowe można znaleźć w sklepach ze zdrową żywnością lub ekologicznych sklepach spożywczych.

Zrównoważony rozwój prosa

Woda i proso

Według portalu waterfootprint.org, do wyprodukowania funta prosa potrzeba 538 galonów wody - to więcej niż w przypadku pszenicy, która zużywa 219 galonów na funt. Co ciekawe, proso jest znane ze swojej odporności na suszę. Najwyraźniej istnieją trzy rodzaje wody - niebieska, zielona i szara - które są brane pod uwagę przy obliczaniu śladu wodnego. Uprawiane w regionach suchych, takich jak Afryka i Indie, proso w większym stopniu polega na opadach deszczu, czyli na "zielonej" wodzie, co sprawia, że jego ślad wodny jest większy niż w przypadku upraw wymagających nawadniania, które odpowiadają za zużycie "niebieskiej" wody. Chociaż nawadnianie może poprawić efektywność wykorzystania wody i zwiększyć plony, może być problematyczne, gdy woda nie jest dostępna w suchych miejscach. Mimo że proso ma większy "footprint", jego ziarno jest bardziej odporne, a wykorzystanie wody przez nie jest o wiele bardziej wydajne, a przez to zrównoważone na terenach suchych niż w przypadku pszenicy. Ponadto, ogólny ślad wodny prosa można obniżyć poprzez stosowanie technik rolniczych, które bardziej efektywnie wykorzystują opady deszczu.

Pestycydy i proso

Proso jest zazwyczaj uprawiane bez użycia pestycydów i ma długą tradycję zrównoważonego rolnictwa w takich miejscach jak Indie, gdzie niedawne naciski rządu na stosowanie pestycydów i nawozów chemicznych w społecznościach wiejskich spotkały się z głębokim oporem. Jest to gorący temat w Indiach, gdzie niektórzy opowiadają się za powrotem do prosa, tradycyjnego źródła pożywienia, które popadło w zapomnienie po dekadach krótkowzrocznej polityki rolnej i środowiskowej.

Sezonowość prosa

Proso jest trawą ciepłolubną, zbieraną późnym latem. Po zmieleniu ziarno jest dostępne przez cały rok.

Proso i geografia

Większość prosa uprawianego w USA do spożycia przez ludzi pochodzi z Kolorado. Inne stany produkujące proso to Nebraska i Dakota Południowa. W skali światowej najwięcej prosa produkują Indie, a następnie Nigeria i Niger.

Spożywanie prosa

Przechowywanie prosa

W temperaturze pokojowej proso przechowuje się w szczelnie zamkniętym, suchym pojemniku przez rok lub dłużej. Jeśli chcesz, aby ziarno przetrwało dłużej, możesz je przechowywać w lodówce.

Gotowanie z prosa

Pro Tip: Aby wydobyć więcej smaku z prosa, lekko opiekaj nasiona na patelni przez 4-5 minut, aż staną się złotobrązowe. Następnie gotuj według uznania. Proporcja wody do prosa wynosząca 2:1 pozwoli uzyskać konsystencję zbliżoną do quinoa. W przypadku owsianki należy użyć proporcji 3:1 i często mieszać. Doprawić w razie potrzeby.

Proso jest uniwersalnym zbożem i stanowi pożywny zamiennik ryżu lub quinoa. Można z niego ugotować owsiankę, podawać jak polentę lub zrobić z niego bezglutenowe naleśniki. A w Indiach, jak już wspomniano, mąka z prosa jest kluczowym składnikiem wielu tradycyjnych chlebów płaskich.

Proso ma także długą historię fermentacji i destylacji alkoholu. W Afryce z prosa słodowego wytwarza się piwo, znane pod różnymi nazwami: piwo kaffir lub piwo bantu. W Nepalu i Tybecie tradycyjnym likierem destylowanym z prosa jest raksi.

Wartości odżywcze prosa

Bogate w witaminy z grupy B, takie jak niacyna i tiamina, proso jest gęstą w składniki odżywcze alternatywą dla ryżu. Jedna filiżanka ugotowanego prosa zawiera 12% zalecanego dziennego spożycia białka i jest bogata w minerały, takie jak mangan i fosfor. Proso jest również niskoglikemiczne i bezglutenowe.